Montana Gençlerden Tarihi İklim Davası Kararı

Montana'da gençler tarafından başlatılan tarihi iklim davası, Montana Yüksek Mahkemesi'nin oybirliğiyle onayladığı bir kararla daha da önemli bir aşamaya ulaştı. 2023 yılında alınan karara göre eyalet, yeni enerji projelerinin onay sürecinde iklim değişikliği ve çevresel korumaları dikkate almak zorunda.

Bu dava, ABD'de gençler tarafından açılan iklim davaları arasında bu seviyede başarı elde eden ilk dava olarak kayıtlara geçti ve diğer eyaletlerde de benzer davaların önünü açabilir.

Dava, 5 ila 22 yaşları arasındaki 16 Montana'lı şikayetçi tarafından açıldı ve genç iklim davalarını temsil eden Our Children’s Trust isimli hukuk firması tarafından desteklendi.

Davanın ana konusu, Montana Çevre Politikası Yasası (MEPA) oldu. Bu yasa, Montana Valisi Greg Gianforte tarafından imzalanmıştı. MEPA, petrol ve gaz ruhsatlarının onay sürecinde çevresel faktörlerin dikkate alınmasını açıkça yasaklıyor. Gençler bu yasanın, Montana eyalet anayasanasında güvence altına alınmış olan “Montana'da mevcut ve gelecek nesiller için temiz ve sağlıklı bir çevre” hakkını ihlal ettiğini savundu.

Montana Birinci Bölge Mahkemesi Hakimi Kathy Seeley, 2023 yılında gençlerin lehine karar vererek, sera gazlarının şikayetçilere önemli zararlar verdiğini belirtti ve çevresel incelemeyi engelleyen Montana yasasını “anayasaya aykırı” olarak iptal etti.

Eyalet, bu kararı fosil yakıt şirketlerinin desteğiyle temyiz etti, ancak Montana anayasasının temiz ve sağlıklı bir çevre garantisi konusundaki netliği göz önünde bulundurulmadı. Montana, ABD'nin en büyük kömür rezervlerine sahip ve kişi başına düşen emisyon oranı ülkenin en yükseklerinden biri. Ancak Montana Başsavcılığı, eyaletin iklim üzerinde “anlamlı bir etkisi” olamayacağını iddia ederek yanlış bir açıklama yaptı.

Bugün, Yüksek Mahkeme, Hakim Seeley’nin kararını 6-1 oranla onayladı. Bu durum, eyaletin anayasasının sağlıklı bir çevre çağrısını gerçekten de yerine getirmesi gerektiğini ortaya koyuyor.

2023 yılı, ABD'de gençler tarafından açılan iklim davalarında bir ilk oldu. Birçok benzer dava, son yıllarda eyalet ve federal mahkemelerde devam etmektedir. 2024 yılında, Hawaii'deki gençler, 2045 yılına kadar tüm kara taşıma ve adalararası deniz ve hava taşımacılığı için sıfır emisyon hedefine ulaşmak amacıyla eyaletin ulaşım sistemini dönüştürecek bir anlaşma kazandı.

Ancak bazı davalar, mahkemeler tarafından erken aşamada reddedilmiştir. Bu davalardan en dikkat çekeni, federal hükümetin bu gençlerin hayat, özgürlük ve mülk haklarını çevresel yıkım yoluyla ihlal ettiğini savunan Juliana davasıdır.

Bu dava, 2020 yılında Kaliforniya'nın 9. Bölge Mahkemesi tarafından, gençlerin bu taleplerle dava açma hakkının olmadığı gerekçesiyle reddedildi. Oysaki çevre bozulması nedeniyle çocukların ve diğer tüm canlıların gerçekten zarar gördüğü gerçeği göz ardı edilmektedir.

Juliana davasındaki şikayetçiler, davalarının görülmesi için uğraşmaya devam ediyor ve şu anda ABD Yüksek Mahkemesi'ne itirazda bulunuyorlar. O nedenle durumun nasıl sonuçlanacağı merakla bekleniyor.

Ancak Held davası, ABD'deki ilk gerçek hukuki emsal niteliğinde bir kararı pekiştirdi ve gençlerin temiz ve sağlıklı bir çevre hakkının yasalar tarafından ihlal edildiğini belirtti. Bu durum, öncekilerden daha belirgin bir hukuk durumu oluşturmasa da, diğer eyaletlerdeki davalar için cesaret verici bir örnek olabilir.

Ayrıca, bu durum, devlete veya petrol endüstrisine başka bir itiraz imkanı bırakmamaktadır. Bu bir eyalet davası olduğundan, ABD Yüksek Mahkemesi bu davayla ilgilenemeyecektir. Sonuçta, Montana'nın kendi yasalarına saygı duyması ve çevreyi göz önünde bulundurması gerekmektedir.

Bu dava, diğer yargıçlara da halkın çıkarlarını ve anayasal yasaları savunmanın mümkün olduğunu gösterebilir ve fosil yakıt endüstrisinin baskısından bağımsız bir duruş almanın önemini vurgulayabilir. Harika iş çıkardınız, çocuklar.